برآورد فرسایش و رسوب در حوزه ی آبخیز گابریک با استفاده از سنجش از دور (rs) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)

خاک یکی از مهم ترین عوامل تولید است که در زندگی اقتصادی و اجتماعی انسان تأثیر بسیار دارد. سطح زمین عموماً به وسیله خاک و دیگر نهشته های سطحی پوشیده شده است. فرسایش خاک یکی از مهمترین مسائل و مشکلاتی است که امروزه با آن مواجه هستیم. بهره برداری های روز افزون و عدم مدیریت صحیح انسان بر محیط طبیعی تأثیر زیادی بر تشدید روند تخریب و فرسایش خاک دارد. در این تحقیق با تحلیل پارامترهای موثر، وضعیت فرسایش و تولید رسوب در حوزه ی آبخیز گابریک با مساحت 35/4290 کیلومتر مربع واقع در جنوب خاوری استان هرمزگان با استفاده از تکنیک های سنجش از دور (rs) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق ضمن بررسی های میدانی، اسناد و مدارک مختلف از جمله نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، پوشش گیاهی، آمارهای مختلف مربوط به ایستگاه های هیدرومتری، باران سنجی و همچنین تصاویر ماهواره ای به عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. برآورد میزان فرسایش و رسوب در محدوده مطالعاتی به ترتیب از مدل تجدید نظر شده ی جهانی فرسایش خاک (rusle) و ابزار ارزیابی رسوب، برای کنترل موثر فرسایش (sateec) در محیط های نرم افزاری esri®arcmap™10.0 و arcveiw3.3 انجام گردید. با بررسی عوامل موثر در این مدل، که شامل فاکتور فرسایندگی باران، فاکتور فرسایش پذیری خاک، فاکتور توپوگرافی و پوشش گیاهی می باشد، میزان فرسایش و تولید رسوب حوزه برآورد شده است. بر این اساس میزان فرسایش سالیانه خاک در کل محدوده مطالعاتی از 0033/0 تا 32699 تن بر "هکتار در سال" برآورد شده است. میانگین بار رسوب سالانه در حوزه مورد مطالعه 28/7357 تن بر "هکتار در سال" برآورد شده است که نزدیک به مقدار به دست آمده از ایستگاه هیدرومتری لیره ای در خروجی حوزه آبخیز گابریک می باشد. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد، فاکتور توپوگرافی با بالاترین مقدار ضریب تبیین (87/0) بیشترین تأثیر را در برآورد فرسایش سالانه خاک توسط مدل rusle داشته است. این تحقیق، موثر بودن فناوری های نوین سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور را برای تخمین کمی مقادیر فرسایش خاک و بار رسوب تأیید می کند.